Wszystkie zapalenia tarczycy ( jak chodzi o przebieg kliniczny choroby, a nie jej przyczynę) dzielimy na:
- ostre
- podostre
- przewlekłe
Choroba de Quervaina należy do podostrych ( zapalenie podostre, ziarniniakowe, olbrzymiokomórkowe) zapaleń tarczycy, spowodowana jest prawdopodobnie zapaleniem wirusowym górnych dróg oddechowych (wirus Epstein-Barr, świnki, odry, grypy, Coxsackie,adenowirusy), które ją poprzedzają o ok. 2-8 tygodni. Nie jest wykluczone, że w choroba ma udział czynnik genetyczny. Częściej dotyczy kobiet, szczególnie między 30-50 rokiem życia. Charakterystyczną cechą tej choroby jest jej czterofazowość.
Obraz kliniczny -
kilka tygodni po infekcji wirusowej chory zaczyna odczuwać bolesny obrzęk tarczycy promieniujący do żuchwy, uszu i górnej części klatki piersiowej, tarczyca jest powiększona, tkliwa, bolesność nasila się w czasie przełykania i ruchów głowy, często występuje gorączka lub stan podgorączkowy oraz objawy grypopodobne: bóle mięśniowe, osłabienie, ogólne rozbic. Mimo bolesnej w dotyku tarczycy skóra szyi jest niezmieniona i nie wyczuwa się jej wzmożonego ucieplenia. W tym czasie rozwija się krótkotrwała nadczynność tarczycy, która często ustępuje samoistnie. Trwa to ok. kilku tygodni - I faza.
Potem występuje następuje powrót prawidłowej czynności tarczycy, powoli wycofują się objawy kliniczne, normalizuje OB, ustępuje gorączka - II faza.
W fazie III jest przemijająca niedoczynność tarczycy, która czasem jest utrwalona i pozostaje do końca życia, co wymaga stosowania uzupełniającego hormonów tarczycy. Okres ten trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.
W fazie IV powraca prawidłowa praca tarczycy i nie ma zaburzeń hormonalnych u ok. 90% pacjentów.
Jednak o ok. 10% pozostaje utrwalona niedoczynność tarczycy wymagająca stałego leczenia do końca życia.
U ok. 2% chorych, którzy przebyli ten typ zapalenia, choroba może nawrócić.
W badaniach laboratoryjnych i obrazowych -
Charakterystyczne jest bardzo przyspieszone OB >100/h, zmienność parametrów TSH,fT4,fT3 w każdej fazie choroby, u 10-20% chorych pojawiają się przeciwciała TPO, a częściej anty-Tg, charakterystyczny jest obraz USG tarczycy, jej ukrwienie w badaniu USG Doppler i jodochwytność.
Nie ma rutynowych wskazań do biopsji tarczycy przy typowym przebiegu choroby, ale w razie wątpliwości lub pojawienia się zmian ogniskowych w tarczycy - warto ja wykonać.
Leczenie -
Nadczynność tarczycy często nie wymaga leczenia, ma skąpe objawy, często nawet przechodzi niepostrzeżenie i pacjent niczego w samopoczuciu nie zauważa. Wyjątkowo stososuje się propranolol w celu łagodzenia jednego z objawów nadczynności (kołatania serca), jeżeli pacjent je zgłasza. Ból i gorączkę zwalcza się stosując zimne okłady na okolicę tarczycy u nasady szyi, kwas acetylosalicylowy, niesteroidowe leki przeciwzapalne /ibuprofen, naproksen/, czasami istnieje konieczność włączenia glikokortykoidów, które przyspieszają ustąpienie objawów.
O wyborze metody leczenia decyduje lekarz w zależności od tego w jakiej fazie choroby jest pacjent, jakie ma objawy kliniczne i jakie ma aktualne wyniki badań hormonalnych oraz biochemicznych.
Czasami III faza niedoczynności trwa dłużej i wiąże się z przykrymi objawami u chorego, dlatego stosuje się suplementację tyroksyny (T4) na kilka miesięcy, potem rozważając odstawienie leku lub jego kontynuację.
Zawsze musimy ściśle monitorować pacjenta, jego objawy, wyniki badań dodatkowych i stosować leczenie adekwatne do fazy choroby.