Zespół pustego siodła (ESS), to objawy kliniczne występujące u chorych z pewną anomalią anatomiczną. W warunkach prawidłowych przysadka jest położona w zagłębieniu kostnym, zwanym siodłem tureckim. Od góry przykryta jest oponą pajęczą i zbiornikiem płynu mózgowo-rdzeniowego, która ją chroni. Czasem jednak te struktury wchodzą w głąb siodła tureckiego przesuwając i/lub uciskając przysadkę. 

                                                       Zespół pustego siodła - zaznaczony strzałką zbiornik płynu mózgowo-rdzeniowego oraz uciśnięta przysadka (źródło: mp.pl)

Przyczynami zespołu mogą być wrodzone przepukliny siodła tureckiego,stany po zabiegach neurochirurgicznych, po radioterapii.

W następstwie tych zaburzeń mogą pojawić się objawy kliniczne: u dzieci zahamowanie wzrostu, poza tym hiperprolaktynemia (do 15% chorych), bóle głowy, zaburzenia widzenia, a czasem moczówka prosta. Może tez nie być żadnych objawów klinicznych.

W badaniach obrazowych RTG czaszki/MRI siodła tureckiego można stwierdzić powiększenie siodła tureckiego i nieprawidłowe zbiorniki płynu mózgowo-rdzeniowego.

Badania hormonalne, oprócz hiperprolaktynemii, mogą ujawnić różne nieprawidłowości w zakresie hormonów tropowych przysadki.

Leczenie - jest uzależnione od stwierdzanych zaburzeń i deficytów hormonalnych, jeżeli są obecne - wymagają leczenia, jeżeli są nieobecne - pacjent nie wymaga stosowania leków, jedynie okresowej obserwacji.